Mechanizm rozproszonego i rozdwojonego Ja 

Chorobą alkoholowa charakteryzuje się występowaniem trzech typowych  mechanizmów. Są to mechanizm iluzji i zaprzeczeń, mechanizm nałogowego regulowania uczuć i emocji oraz mechanizm rozproszonego i rozdwojonego Ja. Są to mechanizmy obronne organizmu, które uruchamiane są z powodu nadużywania alkoholu przez osobę uzależnioną. 

Mechanizm rozproszonego i rozdwojonego Ja – czym on jest?

Poczucie własnej tożsamości kreuje się jeszcze w wieku dziecięcym. Własną tożsamość budujemy na podstawie wzorców rodziców, kultury w której żyjemy, doświadczeń jakie nas spotykają oraz wychowania, którego doświadczamy. 

Poznanie własnej tożsamości pozwala na budowanie silnych wartości, poczucia własnej samooceny oraz realizacji marzeń. To dzięki tym czynnością czujemy się niezależni oraz wartościowi. Spożywanie alkoholu w nadmiernych ilościach zaburza poczucie własnej tożsamości. 

Mechanizm rozproszonego i rozdwojonego Ja charakteryzuje się wytworzeniem się w jednostce uzależnionej od alkoholu dwóch różnych tożsamości. Jedna wersja jest obecna w stanie trzeźwości osoby pijącej alkohol problemowo a druga zaś uaktywnia się w momencie spożywania alkoholu. Jednostka pod wpływem alkoholu posiada dużo więcej energii i odwagi, jest bardziej spontaniczna i nie potrafi logicznie myśleć. Pod wpływem alkoholu osoba uzależniona może stawać się agresywna i przemocowa, nawet gdy w czasie trzeźwości jest bardzo spokojna osobą. Po spożyciu alkoholu jednostka wypiera się swojego uzależnienia, próbuje racjonalizować i minimalizować problem. 

Działania mechanizmu rozproszonego i rozdwojonego Ja sprawia, że osoba, która z natury jest cicha i spokojna po spożyciu alkoholu staje się głośna, hałaśliwa i za wszelką cenę chce być w centrum uwagi. Osoba ta po wypiciu alkoholu staje się bardzo pewna siebie, głośno mówi o swoich poglądach. Bardzo często zdarza się również tak, że mówi i robi rzeczy, których nigdy nie powiedziałaby bez spożycia alkoholu. Alkohol dodaje jej sił i sprawia, że nieśmiała i cicha osoba staje się duszą towarzystwa. Osoba ta potrafi przekrzykiwać innych, żyjąc w przekonaniu, że to co mówi jest bardzo ważne, mądre i wszystkich interesuje. Co jednak w dużej mierze okazuje się nieprawda. Osoba pod wpływem alkoholu nie myśli logicznie oraz nie przewiduje konsekwencji swoich działań. Bardzo często zdarza się, że osoba ta staje się bardzo roszczeniowa pod wpływem alkoholu. 

Osoba uzależniona od alkoholu nie dostrzega swojego problemu, nie widzi sensu podjęcia leczenia. Jest mądrzejsza od wszystkich bliskich jej osób i sama wie co dla niej najlepsze. Osoba ta uważa, że kontroluje własne picie i może przestać spożywać alkohol w każdej chwili. 

Mechanizm ten utrudnia również leczenie choroby alkoholowej. Przekonanie osoby o swojej nieomylności sprawia, że nie przyjmuje ona rad innych uczestników grupy terapeutycznej oraz samego terapeuty. 

W momencie, gdy alkohol przestaje działać osoba u której pojawia się mechanizm rozproszonego i rozdwojonego Ja może odczuwać wyrzuty sumienia i tak zwanego kaca moralnego. Pojawią się uczucie wstydu wywołane rzeczami oraz słowami zrobionymi i wypowiedzianymi pod wpływem alkoholu. Sprzyja to spożywaniu alkoholu, aby nie odczuwać przykrych emocji. Powstaje błędne koło. Jednostka ma wyrzuty sumienia po spożyciu alkoholu oraz swoim odmiennym zachowaniu, więc by nie odczuwać tych dolegliwości sięga po alkohol. 

Inne mechanizmy występujące w chorobie alkoholowej

• Mechanizm iluzji i zaprzeczeń 

W początkowej fazie choroby alkoholowej mechanizm ten służy do usprawiedliwiania własnego picia. Osoba uzależniona zaprzecza swoim problemom, twierdzi, że w każdej chwili może przestać pić a jej bliscy wyolbrzymiają problem alkoholu. Jednostka usprawiedliwia swoje picie, bagatelizuje problem i za wszelką cenę próbuje zmniejszyć jego rangę. Osoba uzależniona od alkoholu unika odpowiedzialności za własne czyny, manipuluje rzeczywistością, wierzy w magiczną moc jutra oraz neguje dobrze widoczne i oczywiste fakty. Bardzo często od osoby pijącej alkohol problemowo  można usłyszeć, że “to nie ja”, “to nie moja wina”, “jutro będzie lepiej”, “od jutra będę pił/piła mniej”, “to wcale nie jest tak” i tym podobne. Jednostka zmagająca się z uzależnieniem minimalizuje swój problem, zaprzecza faktom, obwinia innych, los i wszechświat za własne problemy, wierzy w magiczną moc jutra i siły woli. Bardzo często też wierzy w swoją lepszą przyszłość i snuje plany na przyszłość jednocześnie nie podejmując żadnych kroków, aby cokolwiek zmienić. Osoba nadużywająca alkoholu koloryzuje swoje wspomnienia związane z piciem alkoholu.  Jednostka usprawiedliwia swoje picie oraz racjonalizuje spożywanie alkoholu. Osoba ta bardzo szybko zmienia temat ilekroć ktoś zaczyna rozmowę o alkoholu i możliwym rozwoju uzależnienia. Bardzo często zdarza się również, że osoba ta intelektualizuje, używa pięknych i mądrych słów oraz danych statystycznych. Jednostka wierzy również, że problem zniknie jeżeli tylko nie będzie o nim myśleć. 

• Mechanizm nałogowego regulowania uczuć i emocji 

Osoba uzależniona od alkoholu bardzo często nie jest w stanie poradzić sobie z własnymi emocjami oraz sytuacjami trudnymi. Jedynym znanym jej w tych sytuacjach rozwiązaniem jest sięganie po alkohol. Jednostka w początkowej fazie choroby alkoholowej zauważa, że spożywanie alkoholu przynosi ulgę, radość, szczęście, beztroskę i błogość. Osobie uzależnionej bardzo podoba się ten stan. Jednostka chce odczuwać  go czuć coraz więcej i częściej. Skłania ją to do częstszego sięgania po alkohol. Jednak z czasem jednostka sięga również po alkohol w chwilach złości, smutku i zmęczenia. Po pewnym okresie osoba uzależniona nie potrafi poradzić sobie z negatywnymi emocjami lub w sytuacji stresowej bez spożywania alkoholu. Regularne i nadmierne spożywanie alkoholu obniża odporność jednostki na cierpienie. Dlatego osoba, aby uśmierzyć odczuwalny ból sięga po alkohol. Tak powstaje błędne koło, w którym osoba pije, aby być szczęśliwą. W momencie, gdy stężenie alkoholu we krwi spada na nowo odczuwalne są negatywne emocje, co skłania osobę pijącą alkohol problemowo do ponownego spożycia substancji wysokoprocentowych, aby poczuć się lepiej. 

Każdy z wyżej opisanych mechanizmów uzależnienia od alkoholu prowadzi do popadnięcia w błędne koło. Osoba uzależniona podejmuje pewne działanie, które z kolei skłania ją w swoich konsekwencjach do spożywania alkoholu. Aby uwolnić się z tego destrukcyjnego schematu niezbędne jest podjęcie leczenia choroby alkoholowej. Skuteczność leczenia choroby alkoholowej zależy od zaangażowania pacjenta oraz jego motywacji do zmian. Pomocne w utrzymaniu trzeźwości jest przeprowadzenie odtruwania organizmu przed rozpoczęciem terapii leczenia uzależnień. Odtruwanie organizmu polega na usuwaniu toksyn z organizmu. Trwa około 10 dniu i w zaawansowanej chorobie alkoholowej powinno odbywać się w warunkach szpitalnych pod czujnym okiem lekarza. Osoba uzależniona może spojrzeć na świat i doświadczać go w stanie trzeźwości.